Rozwiązanie fundacji rodzinnej wymaga przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, które polega na zakończeniu jej bieżących interesów, ściągnięciu wierzytelności, wypełnieniu zobowiązań wobec wierzycieli, upłynnieniu majątku pozostałego po spłacie wierzycieli oraz podziale pozostałego majątku, co powinno nastąpić na zasadach o których piszemy szczegółowo poniżej.
Samo otwarcie procedury likwidacyjnej nie powoduje jeszcze utraty przez fundację rodzinną osobowości prawnej – skutek taki następuje dopiero w momencie prawomocnego wykreślenia fundacji rodzinnej z rejestru fundacji rodzinnych, co stanowi zakończenie postępowania likwidacyjnego.
Najczęściej zadawane pytania>>>
Kiedy można postawić fundację rodzinną w stan likwidacji?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami fundacja rodzinna może zostać rozwiązana na podstawie jednomyślnej uchwały zgromadzenia beneficjentów, jeśli z ważnych powodów kontynuowanie jej działalności byłoby niecelowe.
Likwidacja fundacji rodzinnej może także nastąpić na podstawie uchwały zarządu, o ile zachodzą warunki określone w statucie. Może tu chodzić przykładowo o sytuację, gdy upłynął określony w statucie okres, na jaki fundacja rodzinna została utworzona, bądź też gdy cel fundacji rodzinnej został zrealizowany, albo gdy brak jest możliwości kontynuacji realizacji tego celu bądź też jeśli realizacja tego celu wiąże się z nadmiernymi trudnościami, zaś usunięcie tych trudności wymagałoby niewspółmiernie wysokich kosztów.
Możliwa jest także likwidacja fundacji rodzinnej, gdy jest ona jest zarządzana w sposób oczywiście sprzeczny z jej celem lub interesami beneficjentów. W wypadku, gdy zachodzą takie okoliczności, sąd rejestrowy, wyznaczy zarządowi fundacji termin do usunięcia naruszeń pod rygorem zastosowania grzywny o której mowa w przepisach o egzekucji świadczeń niepieniężnych.
W przypadku gdy zarząd nie usunie naruszeń w terminie, sąd rejestrowy nakłada grzywnę na obowiązanych. Jeśli grzywny nie okażą się skuteczne – tzn. pomimo zastosowania grzywny, zarząd nie usunie naruszeń w terminie wyznaczonym przez sąd – to sąd rejestrowy wyznaczy rozprawę na której może podjąć decyzję o rozwiązaniu fundacji rodzinnej.
Ponieważ fundacja rodzinna może także zostać postawiona w stan upadłości, jeśli tylko stanie się niewypłacalna, to kolejną przesłankę jej wykreślenia z rejestru może stanowić zakończenie postępowania upadłościowego fundacji rodzinnej prowadzącej działalność gospodarczą.
Wniosek beneficjenta o rozwiązanie fundacji rodzinnej
Ponadto, w sytuacjach o których mowa powyżej – od zaistnienia ważnych powodów, przez zajście okoliczności opisanych statutem, aż po zarządzanie fundacją rodzinną w sposób oczywiście sprzeczny z jej celem lub interesami beneficjentów – fundacja rodzinna może być rozwiązania na podstawie wniosku skierowanego przez beneficjenta do sądu rejestrowego.
Rozwiązanie fundacji rodzinnej w organizacji
Fundacja rodzinna w organizacji także może ulec rozwiązaniu, o ile tylko nie zostanie zgłoszona do rejestru fundacji rodzinnych w ciągu sześciu miesięcy od dnia sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu, bądź też w sytuacji jeśli postanowienie sądu rejestrowego odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne.
W jaki sposób prowadzona jest likwidacja fundacji rodzinnej
W czasie trwania procedury likwidacyjnej fundacja rodzinna istnieje dalej, ale zmienia się zakres jej działania. Nie są to już działania określone w akcie założycielskim i statucie, ale zakończenie bieżących interesów, upłynnienie majątku, spłata wierzycieli. Obowiązuje w tym zakresie także zasada, że podczas prowadzenia likwidacji fundacja rodzinna nie powinna natomiast spełniać świadczeń na rzecz beneficjentów.
Czynności likwidacyjne prowadzą tzw. likwidatorzy do których stosuje się – z pewnymi modyfikacjami – przepisy o członkach zarządu. Są oni więc uprawnieni do reprezentowania fundacji rodzinnej i prowadzenia jej spraw, zaś ich kompetencji nie da się ograniczyć w sposób skuteczny prawnie w relacjach z osobami trzecimi, takimi jak kontrahenci.
Przyjmuje się też, że w toku procedury likwidacyjnej fundacja rodzinna nie powinna podejmować nowych aktywności, jeśli one nie są celowego z punktu widzenia prowadzenia procesu likwidacji. Jednakże w okresie likwidacji fundacja może w ważny sposób zawierać umowy i zaciągać zobowiązania.
Obowiązuje w tym zakresie bowiem zasada, że wobec osób trzecich działających w dobrej wierze czynności podjęte przez likwidatorów uważa się za czynności likwidacyjne.
Jeśli po spłacie zobowiązań wciąż pozostaje majątek to dokonuje się tzw. podziału mienia, o którym mowa poniżej.
Podział mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej
Jeśli dochodzi do rozwiązania fundacji rodzinnej jeszcze przed śmiercią fundatora, to całe mienie które pozostanie po spłacie zobowiązań fundacji rodzinnej przypada właśnie jemu. Jedyny wyjątek dotyczy sytuacji, gdyby statut zawierał odmienne postanowienia w tym zakresie. Jest w szczególności możliwe, że wskazuje on beneficjentów, wszystkich bądź niektórych, uprawniony do uzyskania mienia pozostającego w związku z likwidacją fundacji rodzinnej za życia fundatora.
Jeśli fundacja rodzinna posiada więcej niż jednego założyciela, podział majątku przy rozwiązaniu fundacji rodzinnej jest wykonywany proporcjonalnie do wartości majątku wniesionego przez każdego założyciela, jego małżonka, dzieci, rodziców lub rodzeństwo, w porównaniu do wartości majątku wniesionego przez wszystkich założycieli, ich małżonków, dzieci, rodziców lub rodzeństwo, o ile statut nie stanowi inaczej.
Jeśli do fundacji rodziny wprowadzono majątek przez wspólne potomstwo, przodków lub rodzeństwo więcej niż jednego założyciela, majątek uważa się za wniesiony przez wszystkich tych założycieli w równych częściach, chyba że statut stanowi inaczej.
Natomiast w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej po śmierci fundatora, majątek pozostały po jej likwidacji przypada beneficjentom określonym w statucie. Należy tu jednak podkreślić, że status beneficjenta sam w sobie nie daje uprawnienia do otrzymania majątku po rozwiązaniu fundacji rodzinnej, ale specjalny zapis statutu powinien wskazywać tych beneficjentów którzy są uprawnieni do majątku w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.
Mogą to także być wszyscy beneficjenci, w równych proporcjach bądź inaczej określonych, o ten zapis statutu tak stanowi. Należy w tym kontekście podkreślać, że określenie beneficjentów uprawnionych do majątku fundacji po jej rozwiązaniu, albo ustalanie sposobu ich określenia, stanowi obligatoryjny element statutu, a więc bez uwzględnienia tych zapisów Sąd rejestrowy powinien odmówić rejestracji fundacji.
W sytuacji, kiedy nie ma ani fundatora ani beneficjentów określonych w statucie, mienie fundacji przypada spadkobiercom fundatora. Co do propozycji i zasad w jakich to się odbywa to przyznać należy prymat woli fundatora, a więc jeśli zostawił on testament, to odbywać się to powinno według zasad określonych w testamencie. Jeśli natomiast nie zostawił testamentu, to według zasad które składają się na dziedziczenie ustawowe.