Beneficjenci fundacji rodzinnej to wskazane w jej statucie osoby, którym przypadają określone świadczenia od fundacji rodzinnej lub pewne mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Beneficjentem może być zarówno osoba fizyczna, jak i organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Najczęściej zadawane pytania>>>
Beneficjenci fundacji
Nie ma wymogu, aby beneficjent będący osobą fizyczną musiał pozostawać spokrewniony z fundatorem. Z drugiej strony, także fundator może być beneficjentem, jeśli tyko zawarł stosowne postanowienie w statucie fundacji rodzinnej.
Do podstawowych celów fundacji rodzinnej należy zarządzanie mieniem w interesie beneficjentów i spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów.
Świadczenia fundacji rodzinnej na rzecz beneficjenta mogą obejmować wszelkie składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, które w ramach działalności statutowej fundacji mogą zostać przeniesione na własność beneficjenta, bądź też oddane mu do korzystania, na przykład na podstawie umowy użyczenia albo przez ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego użytkowania.
Tego rodzaju świadczenia fundacji na rzecz beneficjenta mogą także zostać przyznane z zastrzeżeniem terminu albo pod określonym warunkiem.
Fundacja rodzinna, może również pokrywać koszty utrzymania lub kształcenia beneficjenta będącego osobą fizyczną. Natomiast w przypadku beneficjenta będącego organizacją pozarządową fundacja rodzinna może zostać zobowiązana w statucie do wspierania działalności pożytku publicznego.
Lista beneficjentów
Dane beneficjentów uwzględnione zostają na tzw. liście beneficjentów, gdzie poszczególni beneficjenci będą identyfikowani z imienia i nazwiska (bądź nazwy osoby prawnej), imion rodziców, adresu zamieszczania albo adresu do doręczeń, a także identyfikatora podatkowego (NIP bądź PESEL, zaś odnośnie beneficjenta będącego osobą fizyczną nieposiadającego żadnego z tych numerów – numer wraz serię paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość bądź też innego rodzaju numer identyfikacyjny, wraz z podaniem kraju gdzie taki numer został nadany).
W odniesieniu do każdego z beneficjentów lista powinna zawierać także inne informacje potrzebne do spełniania świadczeń np. dane o uprawnieniach przysługujących danemu beneficjentowi zgodnie ze statutem.
Zarząd fundacji rodzinnej powinien dbać o odpowiednie przechowywanie i prowadzenie dokumentów dotyczących danych osobowych. Zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej, powinien zapewniać gwarancję poufności, integralności, kompletności i dostępności tych danych. Powinien również dbać o zapewnienie warunków, które nie narażają dokumentów na utratę, uszkodzenie czy zniszczenie.
Świadczenia fundacji rodzinnej na rzecz beneficjentów
Wszelkie świadczenia na rzecz beneficjentów fundacja rodzinna powinna wypłacać w wysokości, terminach i formie określonych w statucie.
Na pierwszym miejscu fundacja rodzinna zaspokaja roszczenia osób, wobec których fundatora obciąża obowiązek alimentacyjny. Jednakże, nie może to prowadzić do uszczerbku dla innego beneficjenta, wobec którego na fundatorze również ciąży obowiązek alimentacyjny.
Wypłaty na rzecz beneficjentów oraz inne świadczenia realizowane na ich rzecz z mienia fundacji nie mogą zagrażać wypłacalności fundacji rodzinnej wobec jej wierzycieli, którzy nie są beneficjentami fundacji rodzinnej. Dlatego dokonywanie takich wypłaty zawsze jest uzależnione od aktualnej sytuacji finansowej fundacji rodzinnej.
Może w tym zakresie dojść do sytuacji, że bieg terminu na rzecz spełnienia świadczeń na rzecz beneficjentów zostanie zawieszony aż do chwili kiedy sytuacja finansowa fundacji rodzinnej ulegnie poprawie.
Osoba zakładająca fundację ma możliwość zdecydować, że mienie przypadające dla niepełnoletniego beneficjenta z tytułu świadczeń udzielonych przez fundację rodzinną nie będzie znajdować się pod kontrolą jego rodziców (zarządem sprawowanym przez rodziców nad mieniem małoletniego dziecka).
Jeśli fundator nie wyznaczy zarządcy, to nadzór nad takim mieniem będzie sprawować kurator wybrany przez sąd rodziny.
W sytuacji, gdy z uwagi na swoją sytuację finansową fundacja rodzinna nie jest w stanie dokonać pełnych wypłat na rzecz wszystkich beneficjentów – ze względu na zobowiązania fundacji wobec innych osób – zarząd fundacji powinien odpowiednio zmniejszyć (miarkować) świadczenia dla wszystkich beneficjentów, tak aby żaden z nich nie ucierpiał. T
ermin spełnienia świadczeń co do pozostałej kwoty zostanie zawieszony do czasu poprawy sytuacji finansowej fundacji rodzinnej.
Uprawnienia beneficjentów w zakresie nadzoru nad działalnością fundacji rodzinnej
Beneficjenci nie są uprawnieni do tego, aby wydawać zarządowi fundacji polecenia, zmieniać zarząd, nadzorować go bądź kontrolować – nie są więc oni tym samym czym wspólnicy dla spółki prawa handlowego (aczkolwiek w pewnych sytuacjach zgromadzenie beneficjentów może uzyskać uprawnienie do powoływania i odwoływania członków zarządu).
Jednakże mogą sformułować swoje uwagi, opinie lub zalecenia odnośnie działalności fundacji rodzinnej, kierując je do organów tej osoby prawnej. Jak podkreśla się w komentarzach do przepisów o fundacji rodzinnej, wyrażone w tej formie sugestie beneficjenta nie są jednak w żaden sposób wiążące organu, do którego zostały skierowane.
Osoba otrzymująca świadczenia od fundacji rodzinnej (beneficjent) ma prawo także żądać informacji o jej działalności osobiście lub poprzez upoważnioną osobę.
Może domagać się między innymi prawa do przeglądu dokumentów fundacji, takich jak statut, sprawozdania finansowe i księgi rachunkowe, oraz udzielenia mu możliwości sporządzania kopii dokumentów i notatek z nich. Ma także prawo domagać się wyjaśnień od zarządu fundacji
Zarząd ma prawo odmówić przedstawienia wyjaśnień beneficjentowi, jeśli istnieje uzasadniona obawa, że informacje te zostaną wykorzystane w sposób niezgodny z interesem fundacji rodzinnej.
Odmowa ta musi zostać przekazana beneficjentowi niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie miesiąca od momentu zażądania przedstawienia wyjaśnień lub wglądu do dokumentów fundacji rodzinnie.
Jeśli jako beneficjent fundacji rodzinnej zostałeś pozbawiony możliwości uzyskania wyjaśnień lub wglądu do dokumentów, albo nie otrzymałeś żadnych wyjaśnień lub dokumentów w ciągu miesiąca od momentu złożenia żądania, masz prawo złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu fundacji do udostępnienia Ci wymaganych informacji i dokumentów. To ważne, abyś mógł pełnić swoją rolę w fundacji i mieć dostęp do niezbędnych informacji.
Zmiana beneficjenta fundacji rodzinnej – zbywalność uprawnień beneficjenta
Beneficjent nie może zbyć swoich praw i obowiązków związanych z tym statusem. Niezbywalność uprawnień beneficjenta w zakresie, w jakim stanowią one wierzytelność przyszłą, powoduje, że czynność prawna mająca na celu jego przeniesienie na inny podmiot jest bezwzględnie nieważna na podstawie art. 58 § 1 kodeksu cywilnego.
Natomiast poszczególne wierzytelności beneficjenta względem fundacji, obejmujące konkretne należne mu świadczenia mogą stanowić przedmiot przelewu jak również przedmiot egzekucji.
Statusem beneficjenta nie da się skutecznie zadysponować w testamencie beneficjenta – ewentualne następstwo beneficjentów określone jest wyłącznie w treści statutu przez fundatora.
Beneficjent może natomiast zrzec się swoich uprawnień, co wymaga zachowania formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Jeśli beneficjent zrzeknie się wszystkich swoich uprawnień, to jest to równoznaczne ze zrzeczeniem się statusu beneficjenta.
Obowiązek zwrotu nienależnego świadczenia przez beneficjenta i przedawnienie roszczeń
Beneficjent, dla którego fundacja rodzinna spełniła świadczenie w sposób niezgodny z przepisami prawa lub postanowieniami statutu, jest zobowiązany do zwrócenia go. Członkowie zarządu, którzy są odpowiedzialni za spełnienie takiego oświadczenia, odpowiadają za jego zwrot fundacji rodzinnej wspólnie z tym beneficjentem.
Roszczenia z tego tytułu ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat, liczonych od dnia spełnienia świadczenia. Wyjątek stanowią roszczenia wobec beneficjenta, który wiedział o bezprawności spełnionego świadczenia.